donderdag 25 februari 2010

Waarom geen granen?

Van ‘nature’ eten mensen geen granen. Dat we van nature iets niet eten hoeft natuurlijk geen reden te zijn om het nu ook niet te eten, maar...

50.000 jaar geleden zijn we pas met landbouw begonnen, daarvoor aten we geen granen. Dat lijkt lang geleden, maar de evolutie van de mens was al miljoenen jaren bezig, dus die laatste 50.000 jaar is er niet zo gigantisch veel aan ons lichaam veranderd. Granen kun je niet makkelijk even ergens vinden, maar moet je zelf verbouwen, en dat hebben we nooit gedaan voor we met landbouw begonnen. Dus ons lichaam was/is eigenlijk helemaal niet gewend aan granen omdat we tijdens de evolutie nooit met granen in aanraking zijn gekomen.

Wat is nu het probleem met granen?

Suikers

Granen bestaan voor het grootste gedeelte uit koolhydraten, undercover-suikers. Al in je mond, onder invloed van speeksel, worden dit suikers. Granen zijn dus suikers. En hebben ook invloed op je insuline, en zorgen dus voor een snellere vetopslag. Dus puur als je gewicht kwijt wil raken, of niet aan wil komen, zijn graanproducten niet gewenst. Maar niet alleen i.v.m gewicht, maar ook i.v.m. gezondheid zijn granen niet aan te raden.

phytic acid / fytinezuur

Zit in het 'schilletje' van bijvoorbeeld graan, rijst en dergelijke (zelfs in een aantal noten). Dit is een vorm van bescherming voor het binnenste van het graanproduct. Nadeel is dat je door het fytinezuur moeilijk ijzer, magnesium en andere mineralen op kunt nemen die je wel tijdens de maaltijd binnen hebt gekregen. Er zijn onderzoekers die zelfs die conclusie durven trekken dat witte rijst beter is dan bruine rijst doordat bij witte rijst het meeste fytinezuur niet meer aanwezig is. Aan de andere kant zijn er ook onderzoekers die aangeven dat fytinezuur wel weer een positieve werking kan hebben om bepaalde vormen van kanker te remmen.

Gluten, coeliakie, darmklachten, huidaandoeningen en autoimmuunziekte.

Mensen die aan coeliakie lijden hebben een intolerantie voor een bepaalde fractie van gluten (de gliadines) en moeten een glutenvrij dieet volgen. Hierbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen gluten die coeliakie kan veroorzaken (zoals in tarwe, rogge, gerst en, in mindere mate, haver) en gluten die geen coeliakie veroorzaakt (zoals in rijst, mais en teff). Inname van gliadines veroorzaakt bij hen via een auto-immuunreactie beschadiging van de darmvlokken van de dunne darm, wat tot gevolg heeft dat de opname van de bouwstoffen uit het voedsel verslechtert. Wanneer alle producten met gliadines worden vermeden, herstellen de darmvlokken zich en kunnen voedingsstoffen weer normaal worden opgenomen. De darmvlokken herstellen zich overigens niet blijvend (men kan niet volkomen genezen), opnieuw eten van glutenhoudende producten zou weer een verslechtering betekenen.

Er zijn onderzoeken die erop wijzen dat gluten ook invloed kunnen hebben op andere darmklachten, huidaandoeningen of andere autoimmuunziekten.

Dus:

Zoals al gezegd: mensen hebben helemaal geen graanproducten nodig. Graanproducten zijn meestal behoorlijk verwerkt om ze eetbaar te maken. Zo meteen uit de natuur kunnen mensen er weinig mee, pas na een aantal verwerkingsslagen kan het als, slecht, voedsel dienen. Fermentatie lost veel problemen op, whiskey (graanproduct) is bijvoorbeeld gluten-vrij door fermentatie en destillatie, bier niet. Brood kon vroeger lang rijzen waardoor er ook iets minder problemen waren in vergelijking met het huidige industie brood wat maar kort kan rijzen voor het gebakken wordt. Voor we landbouw hadden werden mensen ouder, en groeiden ze langer dan de huidige mens. De gemiddelde levensduur was inderdaad lager, maar dat kwam vooral door veel kindersterfte, dodelijke ongelukken, en natuurlijk hebben we nu antibiotica, niet omdat mensen toen per definitie ongezonder waren.

Ik heb verschillende verhalen gelezen van artsen die patienten met huid- (bijvoorbeeld psoriasis) of darmproblemen (prikkelbare darm) de raad gaven om eens een week of 6 geen graanproducten te gebruiken. Gewoon kijken hoe het bevalt en wat de veranderingen zijn, als het niets helpt heb je 6 weken 'anders' gegeten en ga je gewoon door met je normale voedingspatroon. Een bepaalde groep personen heeft hier enorm baat bij, en zijn als bonus ook wat gewicht kwijt geraakt.

Ik kan het iedereen aanraden om het eens gewoon een week of 4 to 6 te proberen om te kijken of het een verschil maakt. Het kan zijn dat je de eerste week nog moet wennen, sommige graanproducten zorgen er zelfs voor dat je kleine hoeveelheden van een verslavende stof aanmaakt waardoor je misschien kort moet 'afkicken'. Hoe sterk je je voeding moet aanpassen is voor iedereen anders. De meeste mensen zullen 's middags brood eten, en dat is een redelijk grote stap om je dagelijkse stapel boterhammen te missen. Die zul je moeten vervangen door salades, wat noten, kaas, wat vlees. Het ontbijt bestaat voor veel mensen ook uit graanproducten, een boterham, cornflakes o.i.d. Prima te vervangen door een 'Engels' ontbijt met bijvoorbeeld eieren met spek/bacon, of wat yoghurt, met als het moet daaring af en toe wat noten of een klein beetje fruit (niet te veel, 't is allemaal suiker wat er in dat fruit zit!)

Geen granen meer, dat is gezond!

Waarom liever geen suiker/fructose? Fruit(sap) met mate!

Van ‘nature’ eten mensen geen granen, en maar kleine hoeveelheden fructose/suiker. Dat we van nature iets niet eten hoeft natuurlijk geen reden te zijn om het nu ook niet te eten, maar...

Eerst het fructose. In de natuur komt een mens aan fructose door fruit (of honing) te eten. En fruit is toch zo gezond, dan mag je toch zo veel eten als je wil? Ja, fruit bevat wel gezonde stoffen, vitamines, anti-oxidanten, maar ook suiker, fructose. Als je teveel suiker (glucose) in de bloed hebt is dat schadelijk en gaat je lichaam insuline aanmaken om het teveel aan suiker om te zetten in vet, en dit op te slaan voor moeilijkere tijden. Hoeveel glucode moet je dan in je bloed hebben? Een normale man van zo’n 75 kg zal zo’n 5 liter bloed hebben, met daarin zo’n 5 gram glucose. Dat is ongeveer 1 suikerzakje die je bij de koffie kunt krijgen. That’s it. Meer glucose in het bloed en je gaat insuline aanmaken, suiker in vet omzetten, vetverbranding stoppen en op suikerverbranding overschakelen. Dit is geen ramp, maar als je grote hoeveelheden fruit naar binnen werkt (6 sinaasappels per dag oid, makkelijk te doen als je fruitsappen i.p.v. echt fruit neemt) dan krijg je naast al die goeie dingen ook veel te veel suiker binnen.

Grote hoeveelheden suiker zorgen tijdelijk voor minder weerstand, meer vetaanzet, en zin in nog meer suiker. Op de langere duur zorgt het zelfs voor diabetes (suikerziekte).

Je hebt wel, wat, suiker nodig voor verbranding, hersenfunctie, werking van de spieren. Maar daar is niet zo veel voor nodig, en bovendien kan je lichaam zelf suiker maken van eiwitten uit vlees en vis.

‘Vroeger’ was fruit minder zoet dan nu. (En met vroeger bedoel ik in het algemeen iets van 50.000 jaar geleden, voor de ontwikkeling van landbouw, maar toen we al wel eigenlijk dezelfde genen hadden als we nu hebben!) Door het kweken van zoeter en sappiger fruit bevat fruit tegenwoordig meer fructose dan het ‘originele’ fruit. Ook hadden de meeste mensen geen beschikking over hele grote hoeveelheden fruit, en dan is al het zoets wat je te pakken kunt krijgen welkom en eet je zo veel mogelijk. Maar nu dus niet elke dag. Veel fruit is in de loop van de zomer beschikbaar, of in de nazomer of herfst (bessen bijvoorbeeld). Dit past heel mooi, als je meer fruit en bessen gaat eten, je meer suiker binnen krijgt, je meer vet gaat opslaan, en dat allemaal in de aanloop naar de winter, als er waarschijnlijk moeilijker aan eten te komen is.

Dus fruit: lekker, en met enige mate, gezond. Fruit is niet noodzakelijk, maar wel lekker en kan ook voor wat antioxidanten en vitamines zorgen. Pas op met sappen omdat je dan soms per glas wel heel makkelijk 3 of meer stuks fruit binnenkrijgt.

Wat onderwerpen die ik voorbij wil laten komen komende tijd

Nog eens, wat onderwerpen die ik al snel voorbij wil laten komen komende tijd:

  • Waarom liever geen suiker/fructose of granen?
  • Waarom geen margarine of zonnebloemolie?
  • Waarom geen grote hoeveelheden fruit?
  • Je hebt geen overgewicht omdat je te veel eet, je eet veel omdat je overgewicht hebt!
  • Je hebt geen overgewicht omdat je te weinig beweegt, je beweegt weinig omdat je overgewicht hebt!
  • Sporten, elke dag minimaal een uur cardio, of kan het ook anders?
  • Met de rest is dus geen probleem? Vlees, vis, groenten, noten, soms wat fruit.
  • ‘Slechte’ genen, of is zelfs daar nog iets aan te doen?
  • De zon in voor vitamine D.
  • 3 Maaltijden per dag en 2 snacks tussendoor, of kan het ook anders? Intermittent fasting?
  • Is dit makkelijk vol te houden, wat zijn mijn eigen ervaringen?

Jamie Oliver: we leven minder lang dan voorgaande generaties. Dat is toch eigenlijk erg...

Een paar weken geleden heb ik de TED video van Jamie Oliver gezien. Mooi! Ben het niet helemaal eens met al zijn ideeen, maar dat was een goeie presentatie van iemand die iets wil veranderen. Als je het in het Engels kunt volgen moet je hier: http://www.ted.com/talks/jamie_oliver.html even kijken. De strekking is eigenlijk dat de huidige generatie kinderen en (jong?) volwassenen waarschijnlijk minder lang, en minder gezond, zullen leven dan de vorige generaties. Dus de kinderen van nu zullen minder lang leven dan hun ouders. Hoe belachelijk zijn we nu eigenlijk bezig? Melk en yoghurtdranken volstoppen met suiker, zodat je eigenlijk net zo goed een glas cola kunt drinken. En iedereen maar denken: vetarme yoghurt, wat zijn we toch gezond bezig! En ondertussen bakken suiker naar binnen werken, insuline resistentie opbouwen, je alvleesklier lamleggen, diabetes krijgen en dik, zwak en ziek richting je graf waggelen.

Het is overal allemaal meer, goedkoper, sneller, langer houdbaar... Logisch, want dat is makkelijker. Maar wat meer logisch over voeding denken en voorlichten zie ik hier in Nederland ook niet veel gebeuren. We verprusten onze gezondheid, ook al denken we gezond bezig te zijn, volgen allemaal de “Sonja” boekjes, geschreven door mensen die zelf nooit last van overgewicht hebben gehad, en proberen alles er met een hoop inspanning en zweet weer vanaf te sporten.

Zoals John Durant (bekende volger van een gezond paleo primal lifestyle dieet) al zei in een talkshow afgelopen week: Als je een dierenverzorger bent in de dierentuin wat geef je je dieren te eten om te zorgen dat ze lang en gezond leven? Natuurlijk wat ze van nature al eten! En van nature eten wij geen grote hoeveelheden suiker, geen brood en graanproducten, niet het hele jaar door grote hoeveelheden fruit(sap).

Onze genen en lichamen zijn in 2.5 miljoen jaar tijd helemaal afgestemd op hoe wij toen konden overleven. Brood en graanproducten bijvoorbeeld zijn pas iets van de laatste 10.000 jaar, net zoals die grote hoeveelheden fructose, en daar hebben veel mensen problemen mee (gluten allergie, suikerziekte).

’s Morgens wat special K in magere melk? Een gezond ontbijt? Net zo veel suiker (37 gram voor een typische portie) dan wat chocolade ijs. “Gezond ontbijt”? Mooi niet!

Slechte dingen afleren is moeilijker dan goeie dingen aanleren. Dat gaat niet alleen over (eet)gewoontes, maar ook over kennis. Een collega van me heeft vorige week de uitslag gehad van z’n cholesterol onderzoek. Z’n totaal cholesterol was te hoog, de LDL/HDL verhouding was blijkbaar niet zo slecht. Tip van de arts: minder drank, minder vet eten. Ok, die eerste daar kan ik in meegaan, al is alcohol, met mate, niet zo slecht, en kan het zelfs positief aan de gezondheid bijdragen. Dat vet eten: in het algemeen is het onzin dat dat slecht is voor je cholesterol. Dat is ‘kennis’ van ‘vroeger’. We weten nu wel beter. Als je veel verzadigde vetten eet is er wel een kans dat je totale cholesterol wat omhoog gaat, maar daarbij zal het LDL lager worden (goed!), en het HDL hoger worden (beter!). Cholesterol en vetten in de bloed worden niet zomaar bepaald door hoeveel vlees of eieren je eet. Je lichaam maakt zelf cholesterol aan, afhankelijk van het vet in je voeding, maar ook afhankelijk van de hoeveelheid suiker die je eet.

Michael Eades (http://www.proteinpower.com/drmike/ ) is een arts die die cholesterol waarden van patienten die al lang worstelden met hun cholesterol binnen een maand sterk wist te verbeteren, en zo te houden. Hoe? Hoofdzakelijk door suikers te schappen uit de voeding. Vooral fructose, maar ook graanproducten (brood en pasta) en zetmeel (aardappelen).

DatIsGezond.nl gaat niet alleen over afvallen, maar meer over gezondheid, en als je gezond eet heb je geen echt overgewicht.

Wat onderwerpen die ik al snel voorbij wil laten komen komende tijd:

  • Waarom liever geen suiker/fructose of granen?
  • Waarom geen margarine of zonnebloemolie?
  • Waarom geen grote hoeveelheden fruit?
  • Je hebt geen overgewicht omdat je te veel eet, je eet veel omdat je overgewicht hebt!
  • Je hebt geen overgewicht omdat je te weinig beweegt, je beweegt weinig omdat je overgewicht hebt!
  • Sporten, elke dag minimaal een uur cardio, of kan het ook anders?
  • Met de rest is dus geen probleem? Vlees, vis, groenten, noten, soms wat fruit.
  • ‘Slechte’ genen, of is zelfs daar nog iets aan te doen?
  • De zon in voor vitamine D.
  • 3 Maaltijden per dag en 2 snacks tussendoor, of kan het ook anders? Intermittent fasting?
  • Is dit makkelijk vol te houden, wat zijn je eigen ervaringen?