Vegetarier?

Op de een of ander manier kom ik de laatste tijd vaker mensen tegen die vegetarisch eten. Meestal begin ik dan te vertellen dat ik zelf ook eigenlijk nooit zo'n vleeseter ben geweest, maar dat ik afgelopen jaar meer vlees ben gaan eten, vooral om gezondheidsredenen. Meer vlees, meer groente, meer omega-3, minder suiker, minder omega-6, minder granen. 

Ik ben zelf bijvoorbeeld eigenlijk een echte broodeter. Ik kon het de hele dag wel eten, geen probleem! Vis was vaak ook lekker, maar vlees? Nee, niet echt, wat spare-ribs of iets uit de frituur, en dan had je het wel gehad. Een lekkere biefstuk moet ik eigenlijk nog steeds tegenkomen, al gaan een paar goeie spare-ribs er goed in, net als een goeie rauwe tartaar, of iets van wild ofzo, zelfgemaakte hamburgers (zonder broodje, maar met een flink blad sla eromheen om het handig vast te houden ipv het broodje (granen: slecht!)). 

Ik snap het wel, ik heb zelf ook wel eens gedacht: waarom zou ik eigenlijk niet gewoon helemaal stoppen met vlees? Maar af en toe was vlees toch wel lekker, al is het dan maar een simpele hamburger ofzo. Maar het is wel zielig voor die beesten... Of niet? 

Ondertussen ben ik aan het proberen om meer paleo te gaan: eet (vooral groene) planten en allerlei dieren, geen zooi zoals suiker, granen of soja. En het mooie van het idee achter paleo is dat je eigenlijk zo dicht mogelijk bij onze eetgewoonten van 2 miljoen ~ 50.000 jaar geleden moet proberen te blijven als je gezond wil eten, omdat we daarop geevolueerd zijn. Dat betekend dus: geen geen vlees dat in een 'vlees-fabriek' gemaakt is door dieren die heel hun leven binnen staan en graan en mais gevoerd krijgen, maar vlees van dieren die buiten kunnen lopen, gras eten, en in de zon staan! En dan vind ik het niet zielig voor die dieren. Ok, ze moeten dood voordat ze in de pan belanden, maar als ze voor dat moment fatsoenlijk leven, medische verzorgen krijgen, buiten kunnen lopen, fatsoenlijk eten krijgen, en 'diervriendelijk gedood' worden (in mijn ogen dus niet op de halal-manier...) dan heb ik erg weinig ethische bezwaren.

En het milieu dan? Dat is voor mij ff een moeilijke. Daar heb ik nog niet genoeg over uitgezocht. Ff een hele snelle, kort door de bocht actie: als je dieren op een fatsoenlijke manier houdt, biologisch, lokaal, grasgevoerd, dan is vlees niet slechter dan groente. Ja, er is een grote oppervlakte en hoeveelheid groente nodig om vleeskoeien 'gereed' te maken voor de slacht, maar ook een mens heeft een grotere hoeveelheid groente dan vlees nodig om gezond in leven te blijven. Dus door de koe ertussenuit te halen los je ook niet veel op, want dan eet je zelf grote hoeveelheden plantaardig materiaal. En als je dan ook nog eens 'vleesvervangers' eet op basis van soja? Boskap om soja te kunnen verbouwen, grote vlakken soja waar verder geen andere vegetatie groeit, waar dieren hun leefomgeving kwijtraken? Nee, op die manier is het ook niet milieuvriendelijk...

Wel leuk om te weten: in de 'paleo gemeenschap' kom ik redelijk wat ex-vegaratiers tegen. Een mooi voorbeeld is weer Melissa McEwen ( http://www.huntgatherlove.com/content/melissa-mcewen ), ex-vegetarier, argrarische economie, voedsel wetenschap, en antropologie gestudeerd, en nu een van de grote paleo 'trekkers' nadat ze om gezondheids redenen gestopt is met haar vegetarisch dieet en paleo gegaan is, met dus redelijk wat vlees bij de maaltijden. Zij geeft aan dat vlees niet slechter is voor het milieu dan agricultuur, maar daar kan ik zelf nog weinig over zeggen op dit moment.

Iemand anders die een paleo aanpak volgt maar ook wel eens probeert om te kijken of er een vegetarische variant mogelijk is is 'Grok de 10009de' ( http://castlegrok.com/about/ )

Dus, ik eet zelf eigenlijk helemaal geen grote hoeveelheden vlees ofzo, maar richt me voorlopig wel op 'klassieke paleo': vlees, vis, groente. Dat wat elk volk op aarde eigenlijk van nature eet. Nu nog wel meer richting echt/biologisch vlees en vis gaan werken, maar met wat interesse op eventuele andere varianten om te kijken of het ook met minder of zelf geen vlees of vis zou kunnen. 

Uitgegroeid, in de lengte dan...

want in de breedte gaat het gewoon door! De vijfde landelijke groeistudie die door TNO samen met VUmc en LUMC is uitgevoerd wijst dit uit. Al in 1997 werd duidelijk dat je Nederlandse jeugd te zwaar aan het worden is, en deze trend houdt aan.

Ten opzichte van de lengte in het jaar 1850 zijn volwassen mannen nu gemiddeld 16cm langer, en volwassen vrouwen zijn 14cm langer. Maar de laatste cijfers wijzen uit dat onze groei gestopt is, alleen het gewicht neemt nog toe. Bij autochtone kinderen is er sprake van overgewicht in 13% (jongens) en 15% (meisjes) van de gevallen. Bij Nederlands-Turkse kinderen is dit zelfs in 32% van de gevallen, en bij Nederlands-Marokkaanse kinderen zo'n 27%.

Het uitblijven van lengtegroei kan een teken zijn van een verslechtering van leefomstandigheden, denken de wetenschappers, en ook het overgewicht is een waarschuwingssignaal, al kun je nog wel een discussie hebben over de zin en onzin van de BMI getallen en wel- of geen overgewicht hebben.

Nu heb ik het nog in mijn archief terug proberen te vinden, maar helaas: ik zal een keer opnieuw op zoek moeten, maar ik heb een onderzoek gezien van een paleontoloog die wist te melden dat mensen voor de eerste landbouwrevolutie groter waren dan nu, en dat hun maximum leeftijd zelfs iets hoger lag dan vandaag de dag (de gemiddelde leeftijd was natuurlijk een stuk lager door problemen met infecties, ongelukken e.d.). Maar eigenlijk verbaast het me niets. Net zoals Jamie Oliver al presenteerde op TED: Deze generatie leeft minder lang dan de voorgaande ( http://datisgezond.blogspot.com/2010/02/jamie-oliver-we-leven-minder-lang-dan.html ), zelf al hebben we nu artsen, antibiotica, MR scanners en alles wat daar nog bij hoort. 

Korter leven en korter groeien,want we hebben ook al lang graanproducten als voedsel (inclusief het fytinezuur en gluten die schadelijk zijn voor het lichaam), en hebben dit nu ook fabrieksmatig (waardoor bijvoorbeeld brood minder tijd heeft om te reizen, dus blijven meer gluten over), gebruiken we de verkeerde ontstekingsbevorderende plantaardige olie (zonnebloem, pinda) omdat we voor niets bang zijn gemaakt voor echte volle vetten (dierlijk vet, en kokos), en gieten-, strooien- en stoppen we voortaan overal suiker in. En daarbij zitten we vaker binnen te stressen dan dat we ontspannen buiten in de zon komen om een flinke boost vitamine-D op te doen. 

Wat moet je er aan doen? Dat is te lezen op al die andere artikelen op deze site, en zoveel andere, engelstalige, sites die zich bezig houden met real food, paleo, primal, of soortgelijke aanpakken. 

Vorige week trouwens nog een mooie omschrijving van paleo eetgewoontes gezien: gewoon een gezonde vegatarische maaltijd, maar dan met een goed stuk vlees erbij! Je kunt het als grap zien, maar het klopt eigenlijk wel. Ik denk dat een goed etende vegetarier (veel groene groente, geen (soja)bonen of granen, als het kan regelmatig iets met kokos of avocado om genoeg vet binnen te krijgen) misschien wel een stuk gezonder eet dan een gemiddelde Nederlander. Vul dat aan met een goed stuk vlees of vis, en je bent hardstikke goed bezig. Ohja, als het kan wel biologisch vlees, dieren die lekker buiten staan, gras eten zodat ze zelf ook gezond zijn, en niet helemaal volgespoten worden met antibiotica of groeihormonen.

PDF met resultatie van de studie: http://www.tno.nl/downloads/20100608%20Resultaten%20Vijfde%20Landelijke%20Groeistudie.pdf

Oermensen werden niet oud, of wel?

Heel leuk zo'n oermens dieet volgen, maar is dat nou wel zo gezond? Want die oermensen werden vroeger toch ook niet zo oud, of wel?

Nou gemiddeld werden ze misschien niet zo oud dan een mens nu, maar een grote groep kon toch wel zeker een hoge leeftijd bereiken. Dingen die de gemiddelde leeftijd hard omlaag halen zijn natuurlijk dingen als bijvoorbeeld kindersterfte. De Aché leven nog grotendeels zoals de mensen tijden het paleo tijdperk, en bij de Aché sterft 30-40% voor de leeftijd van 15 jaar, waarvan het grootste gedeelte de leeftijd van 5 jaar niet bereikt. En ook een bevalling blijft natuurlijk ook een risicovolle bezigheid voor vrouwen zonder alle mogelijke moderne medische ingrepen die we nu kennen. dus als zo 40% al voor het 10e levenjaar sterft, en de rest wel de leeftijd van zo'n 60 jaar haalt kom je nog maar op een gemiddelde leeftijd tegen de 40 jaar.

De grootste gevaren om te sterven in die tijd, of in culturen zoals die van de Aché nu, zijn bevallingen, infecties, ongelukken door verdrinking of vallen van grote hoogte, aanvallen van dieren zoals insecten en slangen.

Bij de Aché is het zo dat als je eenmaal de puberteit bereikt dat de kans om te sterven tussen je 20ste en je 45ste relatief laag is. Pas in de 60 of 70 jaren stijgt de kans om te sterven. In stammen zoals de !Kung, Yanamamo, Aché, en Hiwi is het goed mogelijk om 80 jaar oud te worden, en dat zonder allerlei moderne medische voorzieningen.

Heb ook recent gelezen dat in dat soort 'primitieve' stammen de mensen in het algemeen gezond zijn, en dan vaak 'plotseling' overlijden. Op jonge leeftijd dus meestal door ongelukken ofzo, en op latere leeftijd zijn mensen vaak gezond tot ze opeens 'op' zijn waarna ze zelf ook weten en aangeven dat hun tijd is gekomen. Dus geen jarenlang gedoe met allerlei problemen en medicijnen, maar gewoon gezond lang leven, en dan in het algemeen op hogere leeftijd zonder lang ziekbed stopt het uiteindelijk.

Dus vroeger was de gemiddelde leeftijd misschien niet zo hoog, maar je kon wel oud worden als je de gevaren van bevallingen, infecties, en ongelukken wist te voorkomen. Hart-, cholesterol-, suiker- en kanker problemen waren er toen eigenlijk niet.

Gezond leven tot aan je laatste jaar, niet een hoge gemiddelde leeftijd, dat is gezond!

Zie ook bijvoorbeeld (in het Engels):
http://donmatesz.blogspot.com/2010/02/paleo-life-expectancy.html